STRATEGIA ROZWOJU
STRATEGIA ZARZĄDZANIA TRANSFORMACJĄ OBSZARU WĘGLOWEGO NA POGRANICZU POLSKO – SAKSOŃSKIM W RAMACH PROJEKTU „TRANSITION”
KOMITET TRANSFORMACJI REGIONU TUROSZOWSKIEGO
Z uwagi na bogate pokłady węgla brunatnego, dominującą gałęzią gospodarki w powiecie zgorzeleckim jest przemysł wydobywczy i energetyczny. Ponadto występują tu złoża żwiru, piasku i bazaltu. Najbardziej uprzemysłowionym miejscem powiatu jest Miasto i Gmina Bogatynia z filarami gospodarczymi regionu: PGE GiEK S.A. Oddział KWB „Turów” i PGE GiEK S.A. Elektrownią „Turów” z istniejącymi przy niej spółkami.
Firmy te zatrudniają łącznie ok. siedem tysięcy pracowników.
Roczne wydobycie węgla brunatnego wynosi ok. 12 milionów ton, z którego produkuje się ok. 11 mln MWh energii elektrycznej, co stanowi ok. 8% rocznej produkcji energii w Polsce.
Do największych prywatnych przedsiębiorców należy zgorzelecka firma Citronex, jeden z głównych producentów pomidorów szklarniowych oraz dystrybutorów bananów w Polsce. Firma zatrudnia ok. 2000 osób. Na terenie Powiatu zgorzeleckiego obok szklarni pomidorów o pow. 10 ha oraz największego kompleksu dojrzewalni bananów, firma dynamicznie rozwija sieć stacji paliw pod własną marką, czy miejsc obsługi podróżnych.
Aktualnie jedynie Miasto Zgorzelec oraz Gmina Zgorzelec notują zauważalny rozwój gospodarczy. Jednak są to w głównej merze usługi hotelarsko-turystyczne i gastronomiczne.
Podyktowane jest to bezpośrednim sąsiedztwem autostrady A4 jak graniczącego z miastem Zgorzelec miastem Gorlitz (Niemcy).
Na pozostałym obszarze powiatu od lat nie odnotowuje się rozwoju gospodarczego. Wszelka aktywność gospodarcza w głównej mierze opiera się o kooperację z Kopanią i Elketrownią Turów i powiązanymi z tymi zakłądami podmiotami powiązanymi kapitałowo.
Nie odnotowuje się nowych inwestycji stanowiących potencjalną alternatywę dla dotychczasowego modelu biznesowego, który w głównej mierze kooperuje w ramach i około holdingu paliwowo-energetycznego PGE.
W związku z powyższym, zakończenie wydobycia węgla brunatnego planowane ok. 2040 r. i brak wizji przejścia w regionie od przemysłu węglowego i kapitałochłonnego (tzn. o dużym zapotrzebowaniu na surowce, energię i siłę roboczą) do gałęzi „intelektualnie intensywnych”, wymagających dużego zaangażowania nauki i wysoko wykwalifikowanej kadry pracowników (reindustrializacji), determinuje do przyjęcia i wdrażanie w regionie działań na rzecz jego zrównoważonego rozwoju we wszystkich trzech wymiarach:
– gospodarczym – czyli przejścia do nowoczesnych gałęzi, opartych na wiedzy naukowo-technicznej i wysoko rozwiniętym kapitale ludzkim (tzw. gałęzi intelektualnie i technologicznie intensywnych),
– społecznym – wyjścia naprzeciw potrzebom mieszkańców regionu, rozwoju edukacji, wysokiego poziomu ochrony zdrowia, kreowania zdrowego stylu życia, budowy więzi społecznych, a tym samym wspólnej i świadomej odpowiedzialności społecznej. Świadomość wspólnoty jest zachwiana przez niepewność co do przyszłości regionu. Najważniejszym wyzwaniem dla skutecznego przeprowadzenia transformacji jest jak najszybsze wdrożenie działań stabilizujących poczucie bezpieczeństwa związanego z przyszłością regionu po transformacji energetycznej;
– środowiskowym – działań na rzecz ochrony przyrody i krajobrazu, przywrócenia wartości przyrodniczych terenom poprzemysłowym, gospodarowanie zasobami;
Aktualnie działania we wszystkich trzech wymiarach podjęte zostały przez Zgorzelecki Klaster Odnawialnych Źródeł Energii i Efektywności Energetycznej. Klaster to inicjatywa przedsiębiorców, jednostek sfery badawczo-rozwojowej, jednostek samorządu terytorialnego.
Dostrzegając pilną potrzebę transformacji regionu z węglowego w kierunku rozwoju niskoemisyjnych gałęzi przemysłu, w ocenie Klastra powiat zgorzelecki, mimo monokultury przemysłu wydobywczego, ma jednak szereg cech, dzięki którym może on stać się on, prężnym ośrodkiem rozwoju nowych gałęzi przemysłu.
Należy bowiem mieć na uwadze i dostrzegać fakt, że wartością, obok terenów poprzemysłowych którym towarzyszy silnie rozbudowana infrastruktura elektroenergetyczna, jest również kapitał ludzki.
Większość osób zatrudnionych w kopalni, elektrowni i firmach kooperujących to wysoko wykwalifikowani inżynierowie i technicy – wielu specjalizacji – o dużym doświadczeniu zawodowym.
